Güveler ile giderek artan bir sorun olarak karşılaşmaktayız. Ülke genelindeki neredeyse tüm evlerde bu zararlıyı bazen kendisi, çoğunlukla gözle göremesek te etkileri ile kaşmir, yün, tüvit olan tüm giysilerimizde hatta yerdeki halılarımızda sürekli karşılaşıyoruz. Umarız bu yazı bir parça olsun yararlı olacak.

Bu teknik incelemeye geçmişini araştırarak başlayabiliriz. Yatak böcekleri gibi, bu eski moda zararlılarında yükselişleri ulaşımın imkanlarının artmaya başladığı 21. Yüzyıl ile başlamıştır.

Orjinleri

Bilinen adı ile güveler (Tineola bisselliella) tüm dünyaya yayılmış durumdadırlar. Bu türün orijini Avrupa kökenli değildir. Tahmin edilen orijinleri Afrikadır. Kuş yuvalarında, ölmüş hayvanların mumyalaşmış cesetlerinde bulundukları gözlenmiştir. Özellikle hayvan kökenli yün iplikleri, kilim, kürk ve tüy gibi doğal ürünlerde hasara neden olurlar. Özetle keratin için özel bir proteine sahiptirler. Bu nedenle keratin içeren ürünler büyük hasar alırlar.

Görünüm

Güvenin kanat genişliği 12 ila 16 mm arasındadır. Ön kanatları kahverengimsi parlak altın sarı renklidir. Dinlenme halinde katlanmış ve karın üstündedir. Arka kanatlar grimsi sarı renklidir. Saçak kanatları iki çift yan ve arka kenarları kapsar.

Oval yumurtaları 0.5 mm uzunluğunda ve fildişi renklidir. Yumurtalar, sarımsı-beyaz larvalar 9 mm. ye kadar büyürler. Kahverengi bir boyun ve kafa yapısına sahiptirler. Arka taraflarında bir kalkana sahiptirler. Kafa tarafında koyu renkli bir kapsüle sahiptirler. Daha sonra tükettikleri gıda rengine bağlı olarak renkleri değişiklik gösterirler. Pupa yani koza halinde yaklaşık açık kahverengi ve ortalama 7 mm olabilirler.

Gelişim

Dişileri, tek başlarına ya da küçük gruplar halinde muhtemelen sert yüzeylere, gıda çatlaklarına 200 kadar yumurta bırakırlar. 4 ila 10 gün içinde yaklaşık 20 derece de larvalar gelişir. Düşük sıcaklıklar embiryonik gelişimi 3 hafta kadar gecikir. Kısa bir süre süren kuluçka döneminden sonra aralarında bulundukları yün ve doğal ürünlerinde yardımı ile 10 veya 12 kez boyunun uzatır.

Gıda kalitesi ve ortam sıcaklığına bağlı olarak larva dönemleri 2 veya 1 sene sürebilir. Yine bu durumlara bağlı olarak larva durumları 12 ila 45 aşamadan oluşabilir. Larvalar 10 ila 33 derece arasında gelişimlerine devam ederler. 15 derecenin altındaki sıcaklıklarda 3 haftaya kadar da yaşayabilirler. Pupa dönemi 15,20 mm oluncaya kadar sürer. Yetişkinleri beslenmez, sadece gece aktiftirler. Dişileri yumurtladıktan 16 gün sonra ölür. Erkekler yaklaşık 28 gün yaşar.

Kıyafetlerin doğal ısılarında ve sadece binanın kuru ve ılık ortamlarında bulunurlar. Erkekler uçabilir ve evin hem iç ve dışında bazen kuş yuvalarında bulunurlar. Ancak buralarda üremezler. Dişileri kötü uçuculardır. Ancak yere yakın bulunurlar. Ancak diğer zararlı türlerine göre inanılmaz hızlı koşarlar. Larvalar ki asıl zararı bu sırada verirler. Gardırop ve raflarda bulunurlar. Yeme faaliyetine başlamadan da tespiti mümkün olmamaktadır.

Hasarları, larvaların kıyafetlere açtıkları delikler ile ortaya çıkmaya başlar. Giysilerin yemek artıkları, ter ve idrar ile yerlerini özellikle tercih ederler. Doğal yün, özellikle dolaplar, yataklar ve mobilyalar larvaları korumak için uygun ortamlardır.

Larvalar sadece hayvansal kökenli yün giysileri tercih ederler. Sentetik lifler ve yün içeriği %20 yi geçmeyen giysiler hedefte değildir. Pamuk kıyafetler etkilenmez. Müzelerdeki tekstil kıyafetleri, hayvan ve özellikle kuş örnekleri tehdit altındadır.

Modern binalarda kullanılmaya başlayan yün içerikli duvar kaplamalar dahi tehdit altındadır. Alışveriş merkezlerindeki, işyerlerindeki klimalar ile giysilerimize oradan da evlerimize ulaşabilirler.

Güveyi evimizde görürsek ne yapmalıyız?

Öncelikle başarılı bir güve kontrolünün başlangıcı bina giriş çıkışlarının denetiminden geçer.

İlk yapılacak bu konusunda uzman Anka Haşere Kontrol firması gibi bir haşere kontrol firmasından yardım almaktır. Böylece binada güveye imkan veren giriş çıkışlar çatlaklar denetim altına alınabilir. Şüphesiz bu tehdidi kontrol altına almanın ilk aşamasıdır.

Hijyen

Her zararlı kontrolü gibi hijyen en önemli maddeler arasındadır. Elektrik süpürgesi bu larvaların en baş düşmanıdır. İlginç olarak ise larvalar dolaptaki temiz giysilerde bulunurlar. Hayvan kılı veya giysilerimiz ile dışarıdan getirdiğimiz güveler buralara düşerek ilk olarak dolaptaki temiz giysilere yerleşirler.

Naftalin Kesinlikle Kullanmayın !

Naftalin içeren güve topları Avrupa da 2008 yılından itibaren kanserojen oldukları için yasaklanmıştır. Hala ülkemizde yoğun olarak satılsa da giysilerinizi korurken naftalini özellikle kullanmayınız. Kullanıyorsanız da artık kanserojen olduğunu biliyorsunuz.

Sıcaklık

54 ila 60 derece de bir saatten fazla giysi veya yatakları ısı ile temasta bırakabilirsek bu zararlılardan kurtulma şansımız oldukça artacaktır.

Soğuk

Özellikle -20 derecenin altında giysileri korumakta bu böceklerden kurtulmak için işe yarayacaktır. Endüstriyel kimyasallar ile de bu soğuk sağlanabilir.

Güve Monitörleri

Güvelerden kurtulmak olmasa da güve bulaşıp bulaşmadığını anlamak için gardıroplara asabileceğiniz marketlerde bulunan kontrol cihazlarıdır.

Feremonlar

Bu yeni ürünler ile güvelerin çiftleşme döngüsünü değiştirmek mümkün olabilmektedir. Böylece larvaların zararı minimuma indirgenmiş olur. Monitör cihazlarının aksine yavaşta olsa bir zararlı kontrolü sağlarlar.

Eşekarısı Yumurtaları

Çiftlik, tarım ve endüstriyel güve kontrolünde değişik ve ilginç bir method içinde eşekarısı yumurtaları bulunan kartları güve alanlarına yerleştirmektir. Eşekarısı yavruları yumurtadan çıkar çıkmaz güve yumurtaları ile beslendiklerinden Avrupa’da bu doğal korunma yöntemi tercih edilir olmuştur.

Diğer Kimyasallar

ULV kimyasalları ile de güve kontrolü tercih edile bilinir.